Mag de bank een cryptohandelaar de deur wijzen?

In een recente zaak betwiste een Bitcoinmakelaar dan ook de billijkheid van het inroepen van die clausule. Hieronder volgt een bespreking van die rechtsgang. Uiteraard met de nodige juridische uitleg.

Recent heeft ING Bank een cryptomakelaar de deur gewezen. Die klant had immers meer dan zes miljoen euro cashgelden op zijn rekening laten storten om daarmee Bitcoins aan te kopen. De bank vond dat te risicovol en besloot hem daarop aan de deur te zetten. Zij beriepen zich dan ook op de regelgeving omtrent het bestrijden van terrorismefinanciering en witwaspraktijken. Heeft een bank echter het recht om een cryptohandelaar zomaar de deur te wijzen? De zaak verscheen recent voor de Nederlandse rechtbank.

De feiten

Het ging bij deze zaak om twee Noord-Amerikaanse twintigers die geld stortten op de rekening van een Bitcoinmakelaar. Zij lieten tussen de periode van 2014 en 2017 samen verschillende geldwagens aanvoeren om zo in totaal zes miljoen euro te storten op de rekening van die Bitcoinmakelaar. De Bitcoinmakelaar gebruikte het geld om voor de klanten Bitcoins aan te kopen.

ING Bank heeft hierbij aangegeven dat ze de Bitcoinmakelaar verschillende keren verzocht hebben om informatie over zijn klanten vrij te geven. De Bitcoinmakelaar deed dat ook, maar volgens ING Bank was die informatie veel te ondermaats om de nodige garanties te bieden. Daarop werd de cryptohandelaar de deur gewezen.

Argumentatie door ING Bank

ING Bank beargumenteerde zijn beslissing door te stellen dat ze door het ontbreken van de nodige garanties niet konden voldoen aan de zogenoemde Know Your Customer-regel. Het gaat om een door de banken uitgewerkte regel dat vanuit wetgevend oogpunt verplicht is. Naast de nationale en Europese regelgeving volgt het immers ook uit de Common Reporting Standard van de OESO en het Amerikaanse Foreign Account Tax Compliance Act.

De Know Your Customer-regel geeft aan dat financiële instellingen hun klanten goed moeten kennen vooraleer ze die klant accepteren. Daarom is de identificatie van de klant noodzakelijk vooraleer die klant een rekening opent of een beleggingsproduct afneemt. Deze regel is voornamelijk belangrijk om belastingontduiking, witwaspraktijken en financiering van terrorisme te voorkomen.

Argumentatie door (de advocaat van) de Bitcoinmakelaar

Uiteraard liet de advocaat van de Bitcoinmakelaar het niet zomaar bij de beslissing van ING Bank. Die advocaat beriep zich voornamelijk op de medewerking van zijn klant waardoor de opzegging door ING Bank onredelijk en buitenproportioneel zou zijn. Bovendien zouden de cashstortingen een lange periode behelzen waarbij ING Bank in de eerste plaats reeds eerder de klant accepteerde, ongeacht het bestaande risicoprofiel. Toen zag het blijkbaar geen heil in de Know Your Customer-regel. De advocaat haalde dan ook aan dat de beslissing van ING Bank vooral kadert in hun visie om Bitcoin-klanten te weren en niet het gevolg is van een effectieve bezorgdheid inzake (inter)nationale regelgeving.

Juridische achtergrond

Een bank heeft inderdaad de mogelijkheid om de bancaire relatie op te zeggen. Dat staat eigenlijk altijd in de voorwaarden van de overeenkomst die de cliënt met de bank heeft aangegaan. Wel is de opzeggingsmogelijkheid van de bank begrensd en moet er sprake zijn van een voldoende zwaarwegend belang. In de hierboven aangehaalde feiten houdt dat belang verband met de onmogelijkheid om te voldoen aan de Know Your Customer-regel.

Opdat een opzegging geldig zou zijn moet het dan ook naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid aanvaardbaar zijn. Men moet dus een belangenafweging maken tussen het belang van de bank enerzijds en het belang van de rekeninghouder anderzijds. De argumenten van de advocaat van de Bitcoinmakelaar waren dan ook niet verwonderlijk. Een rechter zal immers steeds rekening houden met de persoonlijke belangen. Onder andere het verlies van klanten en reputatieschade worden zeker door de rechter in aanmerking genomen.

Anderzijds hoeft ook de argumentatie van de bank niemand te verbazen. De zwaarwichtigheid van de verplichtingen in het kader van de Wwft (Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme) valt immers maar moeilijk te negeren.

Beslissing van de kortgedingrechter

De kortgedingrechter volgde de argumentering van de advocaat niet. Het haalde hierbij aan dat transacties in Bitcoins een hoog risicoprofiel vergen waardoor de informatieverstrekking van de Bitcoinmakelaar voldoende duidelijk en concreet diende te zijn. Hierbij haalt het aan dat De Nederlanse Bank betaalinstellingen en banken al verschillende keren waarschuwde voor de integriteitsrisico’s indien zij de identiteit van Bitcoinhandelaars onvoldoende zouden kennen. De ongerustheid van ING Bank is voor de rechter gegrond.

De kortgedingrechter vindt het dan ook voldoende aannemelijk dat de gestorte gelden uit een misdrijf zouden kunnen verkregen zijn en door tussenkomst van de Bitcoinmakelaar worden witgewassen. Vooral omwille van het feit dat de opdrachtgevers graag anoniem blijven en gebruikmaken van cashgelden, acht de rechter de beslissing van de bank niet disproportioneel.

Kortom: de kortgedingrechter was van oordeel dat het risico voor de bank zo groot was dat het belang voor de bank zwaarder doorwoog dan de nadelen en de schade die de Bitcoinmakelaar leed. Letterlijk haalde de rechter immers aan dat de Bitcoinmakelaar ook elders een nieuwe bankrelatie kan starten zo hij de juiste (identificatie)documenten kan voorleggen. De schade voor de Bitcoinmakelaar zou dan ook beperkt zijn.