Cryptovaluta en het strafrecht: een overzicht van recente jurisprudentie

Bij velen doen cryptovaluta automatisch associaties ontstaan met duistere en criminele activiteiten die zich in de uithoeken van het internet situeren. Waarschijnlijk is dat het gevolg van allerhande negatieve berichtgevingen die de laatste jaren in de media verschenen. Voor de aandachtige kijker: meestal ging het om buitenlandse schandalen en bleef Nederland maar mooi buiten schot.

Is er dan helemaal geen Nederlandse strafrechtelijke jurisprudentie te vinden over deze virtuele munten? Natuurlijk wel! Wij trokken op onderzoek uit en vonden dan ook enkele interessante zaken. Dat het aantal schaars is, mag echter wel duidelijk zijn. Anderzijds geven ze wel een mooi inzicht in de strafrechtelijke relevantie.

Witwassen met Bitcoins

Voor de Rechtbank van Rotterdam verscheen een verdachte die rond 2012 en 2013 malware verspreidde. Hierbij trachtte hij geld afhandig te maken bij rekeninghouders van Rabobank en ING. Hij slaagde in dat opzet en verkreeg zo heel wat gestolen banktegoeden. Nadien werden met die banktegoeden Bitcoins aangekocht, die samen met medeverdachten werden witgewassen via menigvuldige transacties.

Voor de rechtbank was de feitelijke omzetting naar Bitcoins echter al voldoende om te spreken van witwassen. De verdere transacties bleven dan ook buiten beschouwing, waardoor de verdachten hier werden vrijgesproken. De oorspronkelijke transactie resulteerde echter wel in een veroordeling voor witwassen. Samen met de schuldigverklaring voor het leiden van een criminele organisatie en het plegen van cybercrime, werd de verdachte veroordeeld tot een gevangenisstraf van drie jaar.

De volledige uitspraak kan je hier raadplegen.

“Delven van Bitcoins” of toch gewoon drugsgeld?

In deze zaak stond een verdachte voor de rechter die meegewerkt zou hebben aan een XTC-lab. Er werden bij de beklaagde grote geldbedragen teruggevonden en er waren meerdere verdachte stortingen op zijn rekening waargenomen. De verdachte betwistte echter dat het ging om drugsgeld. Volgens de verdachte had hij het geld immers zelf gegenereerd als Bitcoinminer en hadden ze helemaal geen verband met zijn criminele activiteiten. De verdachte beschikte inderdaad over de noodzakelijke apparatuur om zelf Bitcoins te delven. Hierop werd door de politie een onderzoek opgestart.

Uit dit onderzoek bleek dat de apparatuur in februari en maart 2014 werd aangeschaft. Het klopt inderdaad dat particulieren op dat moment nog steeds zelf Bitcoins konden delven. De apparatuur was hier bovendien ook toe in staat. Vanaf augustus 2014 was dat echter al niet meer het geval en zouden de energiekosten niet meer opwegen tegen de potentiële winst. Hierdoor was het niet mogelijk om gedurende die tijdspanne zo’n aanzienlijke hoeveelheid cryptomunten te genereren. Daarop besloot de rechter dat het vermoeden van bedrieglijke afkomst niet door de verdachte werd weerlegd.

De volledige uitspraak kan je hier raadplegen.

Delven van cryptocoins met afgetapte elektriciteit

Dat de cryptografische puzzel steeds complexer werd en steeds meer energiekosten vergde, hield sommigen echter niet tegen. In deze zaak vond een gewiekste verdachte het een goed idee om dan energie buiten de meter om af te tappen. Op die manier had de verdachte bijna 127 Bitcoins gegenereerd zonder een cent energiekosten te betalen.

Het Openbaar Ministerie legde beslag op die Bitcoins en maakte ze ten gelde. Op dat moment leverde dat ruim 191.000 euro op. Ook de benodigde hardware werd in beslag genomen. De verdachte werd gesanctioneerd met een niet ten uitvoer gelegde gevangenisstraf van één maand en een taakstraf van 120 uren.

De volledige uitspraak kan je hier raadplegen.

Bitcoins en het Darknet

Bij deze zaak had de verdachte zich toegelegd op de verkoop van harddrugs via het Darknet. De verdachte had overal ter wereld klanten, gaande van Frankrijk tot Japan. Zijn klanten betaalden steeds met Bitcoins. De verdachte had bovendien ook een Bitcoin mixing service opgezet om die ontvangsten nadien wit te wassen.

De verdachte heeft bovendien ook ruim 20.000 Bitcoins gekocht die door derden op het Darknet werden bekomen. Op dat moment hadden zij een waarde van ruim vijf miljoen euro. Die Bitcoins werden in contanten gekocht en mits een hoge provisie verkocht via allerhande Bitcoinbeurzen. Om over voldoende contanten te beschikken, maakte de verdachte gebruik van verschillende geld mules.

De hoofdverdachte kreeg uiteindelijk een gevangenisstraf opgelegd van 54 maanden. De geld mules liepen voorwaarde gevangenisstraffen en geldboetes op. Een enkeling werd echter vrijgesproken omdat niet kon bewezen worden dat hij wel wist dat de door hem gepinde bedragen uit misdrijven afkomstig waren. De rechter verklaarde 5,22 Bitcoins en een vacuümmachine verbeurd.

De volledige uitspraak kan je hier raadplegen.

Bitcoinmixers, witwassen en toekomstige evoluties

Hoewel Nederlandse strafrechtelijke jurisprudentie met betrekking tot cryptocoins nog steeds schaars is, merken we toch een duidelijke toename. Vooral de cryptomunt Bitcoin blijkt heel populair te zijn bij oplichters, met name voor het witwassen van geld. Niet voor niets vroeg ook de Jumbo-afperser een Bitcoinbetaling. Uiteindelijk kliste de politie die man op basis van DNA-sporen, ongeacht het feit dat zijn walletadres openlijk bekend was. De techniek achter crytpcoins maakt het dan ook mogelijk om eenvoudiger geld wit te wassen. Ook de justitiële instanties hebben dat al meermaals mogen ondervinden.

We merken dan ook duidelijk dat diezelfde instanties steeds meer kennis vergaren over cryptovaluta. Zo lijkt de Bitcoin zich steeds meer in het bereik van de opsporingsinstanties te bevinden. Vooral Bitcoinmixers krijgen het de laatste jaren steeds harder te verduren. Waarschijnlijk zullen ook het aantal strafzaken de komende jaren sterk toenemen.

Of dat impliceert dat oplichters steeds vaker naar andere cryptovaluta zullen overstappen? Dat zal de toekomst moeten uitwijzen.