Oplichting & scams met cryptovaluta

Waar publicist Walt van der Linden nog opriep om vertrouwen te hebben, waarschuwde minister van Financiën Wopke Hoekstra eerder al voor de gevolgen van cryptovaluta.

Enige voorzichtigheid is geboden, zoveel is duidelijk. Onderstaande tips helpen je alvast om de meest gebruikte oplichtingstrucs te herkennen en leggen uit welke stappen je dient te ondernemen nadat je het slachtoffer werd van cybercriminelen.

Zo herken je een scam en wapen je je tegen oplichters

Cybercriminelen worden steeds efficiënter in hun oplichtingsmethodiek. De anonimiteit van cryptomunten en de eenvoudige witwasmethoden verheffen het tot een ideaal middel om brave burgers op te lichten. Onderstaande tips helpen alvast om verschillende oplichtingsmethodes te herkennen.

Mails en investeringsopportuniteiten

Wanneer je te maken krijgt met een scam, krijg je te maken met een leugen. De leugen herkennen, laat ons ook de scam ontrafelen. Zo kan je bijvoorbeeld een mail ontvangen waarin men aanhaalt kinderporno op je computer te hebben gevonden. In ruil voor een rijkelijke donatie zal de oplichter niet naar de politie stappen. Uiteraard heb je geen kinderporno op je computer en hoef jij je geen zorgen te maken. Een mail ontvangen van het Centraal Justitieel Incassobureau om jouw snelheidsovertreding te betalen in Bitcoins? Eenvoudig opzoekwerk toont aan dat zij jou helemaal niet benaderen per mail en al helemaal geen betaling vragen in Bitcoins.

Toch is de leugen lang niet altijd even eenvoudig te doorgronden. Zo kan je bijvoorbeeld de opportuniteit krijgen om te investeren in een nieuw product. Wat je niet weet, is dat het product helemaal niet bestaat. Wel zal de oplichter vaak reusachtige rendementen beloven. Klinkt het te mooi om waar te zijn? Dan is dat ook meestal het geval. Wees dan ook kritisch en stel jezelf enkele doortastende vragen. Waarom zou men voor zo’n succesvol product niet gewoon naar de bank of grotere investeerders kunnen stappen die toch wel lucratievere deals kunnen sluiten?

Ga tot slot na of ook anderen soortgelijke mails ontvingen en contacteer eventueel de instelling waarnaar de mail verwijst. Officiële instellingen zullen echt geen betaling in cryptomunten eisen. Betaal hoe dan ook nooit bij twijfel. Onthoud vooral: al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt ze wel.

Tip: Een overzicht van recente (populaire) meldingen vind je onder andere terug via de website Fraudehelpdesk.

Scams bij ICO’s

Bij ICO’s gaan oplichters vaak veel subtieler te werk. Ze maken gebruik van de grote jacht op de ‘nieuwe Bitcoin’. Door vroegtijdig te investeren in een cryptomunt kan je mogelijks grote winsten boeken. Via allerhande advertenties worden de munten soms zelfs aangeprezen als een interessante investering. Doe echter steeds het nodige onderzoek naar de nieuwe munt en laat je niet verrassen.

Een white paper is een must, maar lees diezelfde white paper dan ook grondig door. Een white paper of website in gebrekkig Engels of Nederlands is een eerste kritische signaal. Bovendien moet er ook de nodige transparantie zijn: zijn de oprichters bekend? Kan je hen vinden via sociale media en gaat het wel degelijk om bestaande personen? Even de medewerkersfoto’s door Google Images draaien is altijd een aanrader. Bij een gebrek aan transparantie waag je de gok maar beter niet. Lees ten slotte ook verder dan alleen op de website van de aanbieder. Er bestaan allerhande platforms waar investeerders hun meningen ventileren en eventuele wanpraktijken uit de doeken doen.

Pump & Dump

De pump & dump-techniek ken je vast wel van de film Wolf of Wall street. In het cryptolandschap worden bepaalde coins soms aangeprezen om zo de interesse in diezelfde munten aan te wakkeren. Die interesse zorgt op zijn beurt voor stijgende prijzen, waarna de (via tussenkanalen) adviserende instelling snel zijn cryptocoins van de hand doet. Hoge rendementen zijn voor die laatste het gevolg, terwijl de latere investeerders allemaal tegen grote verliezen opkijken. Ook in het kader van ICO’s worden dergelijke technieken vaak gebruikt. Vele pump & dumps blijven trouwens gewoon onder de radar maar zijn wel eenvoudig merkbaar in het koersverloop van jonge cryptomunten.

Andermaal is een goede voorstudie naar zowel de cryptomunt als de adviserende instelling een must om niet tegen een scam aan te lopen. Een ongewoon koersverloop en adviezen uit officieuze uithoeken van het internet kunnen wijzen op een pump & dump. Vergeet niet: waar de Amerikaanse beurswaakhond SEC de wolf van Wall Street een halt kon toeroepen, is er geen toezicht in de cryptowereld. Jouw eigen gezond verstand zal dus moeten zegevieren.

Ponzi schemes, nepwebsites en cloudmining

Cybercriminelen komen steeds arglistiger voor de dag. In downloadwinkels als Apple en Google Android bieden zij dan ook wallet apps aan die eigenlijk enkel met jouw cryptomunten gaan lopen. Ook nepversies van websites duiken steeds vaker op. Goed nagaan of je wel de correcte website raadpleegt, is hier de boodschap. Vaak zien ze er immers gewoon uit als een kopie van de bestaande website. Hetzelfde geldt voor websites die miningactiviteiten via de cloud aanbieden: sla er toch maar eerst eens onafhankelijke reviews van andere gebruikers op na en controleer ook hier of het niet gaat om verdoken ponzi schemes.

Datadiefstal

Soms lijkt er geen vuiltje aan de lucht te zijn en kan het toch nog mislopen. In dat geval ligt een gebrekkige beveiliging mogelijks aan de basis. Kies je voor een online wallet, kies dan enkel voor een aanbieder waar de beveiliging onberispelijk is. Zorg er ook steeds voor dat je unieke wachtwoorden gebruikt die je nog niet elders hanteerde. Zo publiceerde de zoekmachine Gotcha eerder al een uitgebreid overzicht van gehackte gebruikersaccounts waar de wachtwoorden voor het grijpen lagen. Van het Belgische Nucleair Agentschap tot De Nederlandsche Bank: zelfs de grootste organisaties kregen al met datadiefstal te maken. Als wachtwoorden zomaar voor het grijpen liggen, maak je het cybercriminelen natuurlijk wel heel eenvoudig.

Oplichtingstrucs in de praktijk

Voorgaande aandachtspunten tonen aan hoe je een scam kan herkennen. Toch blijkt dat in de praktijk lang niet altijd even eenvoudig te zijn. Onderstaande voorbeelden beamen dat dan ook als geen ander. Ze helpen ons bovendien ook te leren van de ‘fouten’ die anderen begingen

.

Phishingmails: Centraal Justitieel Incassobureau

We haalden reeds het voorbeeld aan van phishingmails van het Centraal Justitieel Incassobureau. Uiteraard bestaan er ook nog heel wat andere voorbeelden. Zo wil de Nigeriaanse notaris dat je alvast een voorafbetaling doet van de erfrechten opdat je die miljoenenerfenis in ontvangst kan nemen. Die mails worden steeds waarheidsgetrouwer en maken vaker wel dan niet gebruik van persoonlijke gegevens zoals jouw naam. Zo werden er zelfs al eens persoonlijke sms’jes rondgestuurd. De populariteit van cryptovaluta is dan ook recht evenredig met het aantal soortgelijke meldingen. Maandelijks zouden er dan ook zo’n duizenden meldingen binnenkomen.

Leugenachtige ICO’s: Benebit

Een munt-introductie is voor cybercriminelen een van de geliefkoosde momenten om op korte tijd een grote buit te maken. Zo verging het ook de investeerders van Benebit. Alles leek perfect en heel wat gerespecteerde bedrijven gaven de cryptomunt zelfs hoge waarderingen. Zo had de start-up heel wat medewerkers in dienst genomen en hadden ze tienduizenden euro’s uitgegeven aan advertenties en meetings met andere bedrijven. Dergelijke nepadvertenties zijn trouwens niet zo zeldzaam, zelfs in het NRC en De Limburger verschenen ze al. Anderzijds was dat slechts een kleine investering, wetende dat er miljoenen voor het rapen lagen. Toen uiteindelijk bleek dat de personeelsfoto’s op hun website gewoon gestolen waren van die van een Britse school, ging het allemaal heel snel. De miljoenen waren in een mum van tijd verdwenen. Net als de oprichters.

Toch hoeft het lang niet altijd de kwaadwilligheid van de oprichters te zijn die aan de basis ligt van grootschalige oplichtingspogingen. Zo werden in het verleden al websites van ICO’s gehackt om snel veel geld buit te maken. Dat gebeurde bijvoorbeeld bij het Israëlische Coindash. Het vervangen van het rekeningadres volstond om met ruim zeven miljoen dollar te verdwijnen.

Ponzi schemes en piramidespelen: Bitconnect

Ook ponzi schemes kwamen in de praktijk wel al eens voor. Een voorbeeld vinden we bij het vroegere Bitconnect. Via dit systeem kon je mooie dagelijkse rentes opstrijken door je geld aan het systeem uit te lenen. Een bank van de nieuwe generatie, noemden ze zichzelf. In feite ging het om ponzifraude. Begin 2018 werden de activiteiten dan ook abrupt stopgezet. Verliezen tot meer dan tachtig procent waren zeker geen uitzondering.

Pump & Dump: Swiss Premium Pump&Dump

Op zondag 28 januari steeg de koers van KOBO in slechts vijftien minuten tijd met 300%. Aan de basis lag een eenvoudig berichtje van Swiss Premium Pump&Dump. Die laatste had via de cryptografische berichtendienst Telegram zijn select groepje aan leden aangespoord om de digitale munt KOBO aan te kopen. Meteen nadien creëerden diezelfde leden via allerhande kanalen een ware hype en verkochten uiteindelijk de munt op zijn hoogtepunt. Alle anderen die gretig hun advies volgden? Zij keken tegen torenhoge verliezen aan.

Wat te doen na oplichting?

Voorgaande voorbeelden tonen aan dat zelfs de meest voorzichtige beleggers tegen frauduleuze praktijken kunnen aanlopen. Ben je opgelicht? Verzamel dan de nodige bewijsmaterialen en doe een aangifte. Indien er vele aangiftes binnenkomen, kan er een grootschalig onderzoek opgezet worden. Via de Stichting Fraudehelpdesk kan je nagaan of ook anderen slachtoffer werden van de frauduleuze activiteiten. Hoe je die aangifte moet doen, is afhankelijk van het misdrijf. In het geval van phishing kan je dat bijvoorbeeld alleen (telefonisch) doen via het politiebureau.

Een anonieme aangifte is hoe dan ook niet mogelijk. Wens je ten koste van alles tóch anoniem te blijven, kan je het misdrijf enkel melden via het onafhankelijk meldpunt Meld Misdaad Anoniem. Op die manier kan je alsnog acties treffen om zo anderen te beschermen. Een schadeclaim indienen kan natuurlijk niet.

Durf overigens te erkennen dat het voor de politiediensten heel moeilijk blijft om cryptocriminelen op te sporen. Koester dan ook geen ijdele hoop op een goede afloop en zie in dat de nodige geluksfactor steeds in het spel is.