AFM & cryptocurrencies
Zowel de Autoriteit Financiële Markten als De Nederlandsche Bank noteren al langer een toenemende interesse in cryptocurrencies. Maar hoe zit het precies?
Regelmatig publiceren zij daarom allerhande adviezen en voeren zij onderzoek naar de toepasselijke gevaren. Echter vallen ICO’s niet onder hun supervisie omdat cryptovaluta niet als effecten gezien worden of al dan niet doelbewust gestructureerd worden om buiten de Wet op het financieel toezicht te vallen. Hoe cryptocurrencies en de AFM zich ten opzichte van elkaar verhouden, wordt er zo natuurlijk niet eenvoudiger op, daarom geven we op deze pagina additionele informatie.
Slechts uitzonderlijk toezicht van de AFM
De Wet op het financieel toezicht geeft de reikwijdte aan van het financieel toezichtrecht van de Autoriteit Financiële Markten. Bewust of onbewust: zelden hebben ICO’s raakvlakken met die zogenaamde Wet op het financieel toezicht. De AFM heeft dan geen toezichtrecht ten aanzien van ICO’s. Soms is dat echter wel het geval, bijvoorbeeld indien een ICO eveneens toegang biedt tot het bekomen van een aandeel in de latere winst. Consumenten die menen dat de AFM wel degelijk over een financieel toezichtrecht beschikt, kunnen dit doorgeven via het Meldpunt Financiële Markten.
Ook de eigenlijke cryptocurrencies vallen niet onder het toezicht van de AFM. Dat bevestigde Jeroen Dijsselbloem, toenmalig minister van Financiën, eerder al in een Kamerbrief.
Klassiek toezichtrecht blijft behouden
In sommige uitzonderlijke gevallen kan de AFM wel toezicht uitoefenen op de ICO. Bijvoorbeeld wanneer ze gebruikt worden als onderliggende waarde van financiële instrumenten, waarbij we onder andere denken aan Bitcoin futures. Idem dito wanneer een beleggingsfonds investeert in cryptocurrencies.
Toezicht op exchanges met geldrekening
De AFM maakte recent duidelijk dat het ook toezicht kan uitoefenen wanneer een klant een tegoed in cryptovaluta kan omzetten in een in geld waardeerbare rekening. Er bestaan inderdaad verschillende websites waar klanten een gewone rekening kunnen openen waarmee ze via het bedrijf cryptomunten kunnen aan- en verkopen.
AFM en crypto futures
Een belangrijk onderdeel van het financieel toezichtrecht is deze waarbij een cryptocurrency gebruikt wordt als onderliggende waarde van een financieel instrument. Er zijn intussen al verschillende beleggingsondernemingen die futures aanbieden waarbij men kan speculeren op het koersverloop van cryptomunten. Hier wijst de AFM op de zorgplicht van de beleggingsondernemingen. Zij moeten dan nagaan of de belangen van beleggers al dan niet in het gevaar komen door het speculeren op cryptomunten. In het kader hiervan krijgen ze echter zelf de vrijheid om te beslissen of ze deze futures al dan niet aanbieden.
Sinds 3 januari 2018 moeten die beleggingsondernemingen bovendien ook voldoen aan de POG-normen van het Europese MiFID II. Hierbij staan de eisen die aan de nieuwe futures worden gesteld in verhouding met de complexiteit van het product. Aangezien zowel futures als cryptocurrencies extreem ingewikkeld zijn, stelt de AFM dat de eisen hier zeer strikt zijn.
Dat de AFM zijn toezichtfunctie naar eer en geweten uitoefent, mag echter duidelijk zijn. Zo legde het recent nog een dwangsom op aan Capital Force Ltd, dat via hun website binaire opties in cryptocurrencies aanbood en niet inging op informatieverzoeken. Aangezien de focus lag op Nederlandse consumenten en het ging om financiële instrumenten, kon de AFM hier dus gewoon ingrijpen. Het toont alvast aan dat de AFM zijn functie als financiële waakhond maar al te graag invult, alhoewel het vaak opbokst tegen allerhande bevoegdheidsgrenzen.
AFM waarschuwt voor cryptomunten
Het ontbreken van enige vorm van toezichtrecht bracht de AFM ertoe om al verschillende malen te waarschuwen voor cryptomunten en ICO’s. Onder andere verschillende malafide praktijken lagen aan de basis. Van zeepbellen tot online oplichters: de verschillende waarschuwingen volgen elkaar in snel tempo op.
Hoeft dat automatisch te betekenen dat particulieren maar beter niet investeren in cryptomunten? Niet per se. Zo gaf AFM-voorzitter Merel van Vroonhoven eerder aan dat de AFM wel degelijk de mogelijkheden van de blockchaintechnologie voor financiële dienstverlening erkent. Het zijn volgens hen de praktische problemen en het gebrek aan toezicht die voor het negatief advies zorgen. Particuliere investeerders zonder uitgebreide expertise worden door de AFM aangeraden om niet te investeren in cryptomunten. Of dat niet gewoon heel logisch is en ook zou moeten gelden voor alle andere vormen van beleggen? Die vraag laten ze in het midden.
Witwassen en financieren van terrorisme
Dat het crimineel milieu smult van cryptocurrencies, hoeven we vast niet meer te benadrukken. Ook de Autoriteit Financiële Markten is zich daarvan bewust. De Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme kent hen echter geen bevoegdheden toe om de onderlinge transacties te monitoren. Wel is er controle mogelijk indien de cryptocurrencies opnieuw naar gewone valuta worden omgezet. De recent goedgekeurde Vijfde Anti-Witwasrichtlijn brengt alvast verandering in die situatie. Zo zou er, althans op vlak van het witwassen en financieren van terrorisme, meer toezicht mogelijk moeten zijn ten aanzien van cryptobeurzen (exchanges) en de aanbieders van wallets.
Die Europese richtlijn moet echter nog steeds in Nederlands recht worden omgezet. De AFM zal daarom nog niet meteen victorie kraaien. Zo diende de vierde anti-witwasrichtlijn eigenlijk al op 26 juni 2017 omgezet te zijn, waardoor het maar de vraag is of de implementatie van de Vijfde Anti-Witwasrichtlijn tijdig (eind 2019) zal gebeuren. In de tussentijd blijkt de AFM maar weinig controle uit te kunnen oefenen op de verschillende cryptomunten, wat hen uiteraard tot hun gekende kritische visie brengt.
